Nie ma wątpliwości, że xG jest terminem piłkarskim, który jest teraz w modzie. Słyszymy o nim w podczas transmisji meczów, mówią o nim bukmacherze, a profile na Twitterze nie mogą przestać publikować liczb xG dla każdego meczu.
Pytanie brzmi więc: czym dokładnie jest xG? Czy to tylko modny termin, czy uzasadniona metryka?
Definicja xG
Termin “xG” jest skrótem od angielskiej nazwy expected goals.
xG jest definiowane jako statystyczny pomiar prawdopodobieństwa, że strzał zakończy się bramką, biorąc pod uwagę przy tym wiele czynników.
xG jest mierzone w zakresie od 0 do 1. Im bliżej 1, tym bardziej prawdopodobne jest, że strzał zakończy się bramką. W ujęciu procentowym, na przykład xG o wartości 0.70 można przełożyć na to, że przeciętny zawodnik wykorzysta tę szansą 7 przypadkach na 10, czyli w 70% przypadków.
Jak jest wyliczane xG?
Bardzo interesujące jest zwrócenie uwagi na czynniki, które wpływają na xG, a to zależy również od używanego modelu xG, przy czym, nowsze modele uwzględniają także prędkość strzału, położenie i ustawienie bramkarza.
Biorąc to pod uwagę, modele xG uwzględniają następujące czynniki przy określaniu wartości xG:
- Dystans do bramki – im większy dystansu, tym mniejsza wartość xG i odwrotnie
- Kąt do bramki – bardziej centralny kąt to wyższa wartość xG, bardziej ostry kąt to mniejsza wartość xG
- Część ciała – strzały oddawane nogami mają wyższe xG niż strzały głową lub innymi częściami ciała
- Rodzaj asysty – asysta pochodząca z dośrodkowania skutkuje niższym xG niż podanie po ziemi
- Schemat gry
- Ustawienie w obronie – im strzelec jest pod większą presją tym niższe xG
xG oblicza się ważąc wszystkie powyższe czynniki i ich wpływ na strzał
Na tej stronie znajdziesz interaktywny sposób zrozumienia wpływu kątów strzałów, rodzaju asyst i nie tylko na xG. Możesz poruszać zawodnikiem, aby zrozumieć jak zmienia się xG na różnych pozycjach.
Sezonowe xG zawodnika jest obliczane przez pomnożenie jego xG na strzał i wszystkich strzałów, które oddał w trakcie sezonu.
Mówiąc o tym sezonie, powyższy wykres strzałów i mapa pokazują sezonowe xG Erlinga Haalanda, a takżę odpowiednie xG dla oddanych przez niego strzałów. Zauważ, że ma tendencję do zdobywania większej liczby bramek w sytuacjach z wysokim xG.
xG a rzuty karne i wolne
Co z rzutami karnymi?
Rzuty karny są wyjątkową sytuacją, a modele traktują je jako zdarzenia niezależne. Wartość xG dla rzutu karnego jest stała i wynosi 0.79.
Podobnie bezpośrednie rzuty wolne są modelowane niezależenie ,a szanse na uderzenie głową ze stałych fragmentów gry i gry otwartej mają różne wartości.
xG nigdy nie może być równie 0 lub 1
Ponieważ xG daje nam prawdopodobieństwo, że strzał zakończy się bramką, nigdy nie może wynosić 0 lub 1.
Weźmy na przykład powyższe pudło Kevina de Bruyne’a (5:08 w filmie)
Ma otwartą bramkę do strzału i niewielką presję ze strony defensywy, choć szybkość piłki po dośrodkowaniu jest wysoka. Nadal można by oczekiwać, że trafi do bramki, ale on szokująco pudłuje. To dlatego xG dla tego strzału nie wynosi 1, ponieważ zawsze istnieje niewielka szansa, że zawodnik spudłuje.
I odwrotnie. Weźmy tego słynnego gola Asmira Begovicia (od 2:35 na filmie).
Biorąc pod uwagę czynniki wpływające na xG, wartość xG dla tej sytuacji wyniosłaby około 0.0001 – czyli to bardzo mało prawdopodobna szansa.
Co się dzieje? Zagranie Begovicia zmierza w kierunku bramki, bramkarz przeciwników potyka się, a piłka ląduje w bramce.
Drużyna z wyższym xG niż jej przeciwnik niekoniecznie wygrywa meczu
Posiadanie przez drużynę wyższego xG nie musi oznaczać, że wygra mecz. Jak widać na powyższych przykładach, xG daje nam jedynie prawdopodobieństwo, że strzały zakończą się bramką – nie jest to ostateczne stwierdzenie, że strzał(y) zakończą się bramką(ami).
Drużyna może mieć wyższe xG, a mimo to przegrać mecz. Porażka Arsenalu 1:3 z Manchesterem United 2 grudnia 2017 roku jest świetnym przykładem. Kanonierzy oddali 33 strzały, w tym 16 celnych, w porównaniu do ośmiu strzałów Manchesteru United (w tym czterech celnych). xG Arsenalu było zdecydowanie wyższe, ale to United odniosło zwycięstwo.
Co więc mówi nam xG o wydajności drużyny?
Po prostu, w odpowiednio długim okresie, xG drużyny powinno odzwierciedlać rzeczywistą liczbę zdobytych przez nią bramek.
Podobnie xG, które drużyna oddaje przeciwnikom, powinno w wystarczająco długim czasie odzwierciedlać rzeczywistą liczbę bramek zdobytych przez przeciwników.
Skumulowany xG drużyny w danej liczbie meczów może dać nam dokładniejszy obraz tego, jak radzi sobie drużyna.
Mogli przegrywać ostatnie mecze, jednocześnie wypracowując sobie lepsze okazje niż ich przeciwnicy. Możemy wtedy spodziewać się, że ten zespół w pewnym momencie zacznie wykorzystywać te szanse trafiając do bramki i wygrywać mecze.
xG a zakłady bukmacherskie
Jak wyjaśniono powyżej, oczekiwania dotyczące xG danej drużyny powinny w pewnym momencie sezonu znaleźć odzwierciedlenie w zdobywanych przez nią bramkach.
Obserwowanie, jak radzą sobie drużyny w stosunku do ich xG, może dać nam statystykę, która może pomóc w obstawianiu zakładów bukmacherskich na liczbę goli strzelonych w następnym meczu lub w zakładach na liczbowy zakres goli, których oczekujesz do drużyny.
To samo można ekstrapolować na występy zawodników. Na przykład Marcus Rashford w sezonie 2022/23 miał sezonowe xG na poziomie 6,7, ale zdobył do tej pory 8 bramek.
Ta linia statystyczna jest dobrym wskaźnikiem, że Rashford jest w stanie trafić do siatki w sytuacjach o niskim xG i byłoby rozsądnie postawić na to, żę będzie on strzelcem gola w meczu.
Podsumowując
- xG określa prawdopodobieństwo, że strzał zakończy się bramką, biorąc pod uwagę wiele czynników
- xG jest mierzone w zakresie od 0 do 1 i nigdy nie może wynosić 0 lub 1
- xG dla rzutów karnych i bezpośrednich rzutów wolnych są modelowanie niezależnie
- xG wskazuje, jak zawodnik i drużyna radzą sobie pod względem tworzenia szans – nie oznacz to, że drużyna z wyższym xG w meczu go wygra